Onderzoeken

Verloop van het onderzoek

Mammografie is gebaseerd op de techniek van RX, maar richt zich specifiek op borstonderzoeken. De borst wordt gepositioneerd op de fotografische plaat en dan voorzichtig gecomprimeerd. De compressie is soms wel vervelend, maar noodzakelijk aangezien dit in belangrijke mate de zichtbaarheid van de afwijkingen vergroot.

De verpleegkundige op mammografie is speciaal opgeleid voor het nemen van mammografieën.

Mammografie in kader van bevolkingsonderzoek

Het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in Vlaanderen is gratis voor alle vrouwen vanaf 50 jaar tot en met 69 jaar (als je bij een Belgisch ziekenfonds bent aangesloten). Je betaalt in dat geval ook geen remgeld. Elke vrouw in die leeftijdscategorie kan om de 2 jaar een mammografie (röntgenfoto van de borsten) laten nemen.

Hoe vroeger borstkanker ontdekt wordt, hoe groter de kans op volledige genezing.

Het doel van het bevolkingsonderzoek is de sterfte aan borstkanker te verlagen. Om dit te bereiken moeten zoveel mogelijk vrouwen uit de doelgroep deelnemen.

Betrouwbaar resultaat?

Een screeningsmammografie wordt altijd door 2, soms zelfs door 3 radiologen beoordeeld. De radiologen zoeken naar mogelijke afwijkingen, maar kijken ook naar de kwaliteit van de borstfoto’s.

Meer details over het onderzoek vind je op de website van de Vlaamse overheid rond bevolkingsonderzoek.

Als je een brief ontving met een uitnodiging voor dit onderzoek en je de datum voor deze afspraak wenst te wijzigen, kan je bellen naar ons secretariaat radiologie via het nummer: 016 20 92 42. Een medewerker zal deze afspraak voor jou aanpassen.

Vergeet zeker niet je originele uitnodiging mee te brengen, want deze geldt als voorschrift voor het onderzoek. Zijn er voorgaande mammografiëen uitgevoerd in een ander centrum? Gelieve de resultaten hiervan dan mee te brengen.

Waarom een mammografie en geen echografie bij de screening?

Vergelijking tussen de mammografie en de echografie als test bij een bevolkingsonderzoek naar borstkanker. (1)

	Mammografie	Echografie
Gevoeligheid voor het opsoren van letsels	++	+++
Aantal 'vals-positieve' resultaten	Laag	Hoog
Kosten	Laag	Hoog
Dubbele lezing	Ja	Neen
Wetenschappelijk bewezen invloed op sterfte	Ja	Neen

Bovenstaande tabel toont dat de echografie een hogere gevoeligheid heeft dan de mammografie. Het voorstel weegt echter niet op tegen de nadelen. Bij een echografie worden meer ‘vals-positieve’ afwijkingen gevonden. Van alle 13 verdachte afwijkingen, is er maar 1 kwaadaardig. Deze onderzoeken geven vaak onnodige ongerustheid en kosten veel geld.

Er is geen kwaliteitscontrole (dubbele lezing: het onderzoek wordt door minstens 2 radiologen nagekeken) mogelijk.
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat door de echografie de sterfte aan borstkanker daalt.

(1) Bron : Geert Villeirs. Is there a role for Sonography in Breast Cancer screening?

Conclusie:
Mammografie is tot op heden het enige middel in de opsporing naar borstkanker waarvan aangetoond is dat het een effect heeft op borstkankersterfte.

Afdrukken

CT-scan

Computer tomografie of CT

Een CT-scan kan in enkele seconden een onderzoek van een orgaan uitvoeren. Alle delen van het lichaam kunnen zo onderzocht worden. In de gantry (buis), bevindt zich een rij detectoren die rond de patiënt draait, tegenover een roterende röntgenbuis die röntgenstralen door de patiënt stuurt. Deze verschillende stralen worden ontvangen op de detectoren en zo doorgestuurd naar de computer die hier een dwarse snede van berekent met hoge resolutie en contrast.

Momenteel is de resolutie zo goed dat er ook 3D beelden kunnen worden berekend en projecties in alle richtingen die interessant kunnen zijn voor de goede visualisatie van de organen. Het toestel op onze dienst heeft 320 detectoren naast elkaar en is hiermee het toestel met de meeste detectoren. Hierdoor worden de beelden ultrasnel gemaakt. Dit is vooral van groot nut bij onderzoeken van het hart en de bloedvaten.

Voorbereiding

Voor onderzoeken van de buik word er gevraagd om 1 uur voor het onderzoek een Barium papje te drinken om hiermee de darmen te vullen.
Voor onderzoeken van zowel de buik als de longen zal ook een katheter geplaatst worden om in de venen een contrast te injecteren. Als je een voorgeschiedenis van allergie hebt, vermeld je dat best aan de technoloog die je begeleidt.
Omwille van de röntgenstralen is het belangrijk dat vrouwen vermelden dat ze (mogelijk) zwanger zijn. In overleg met de aanvragende arts wordt dan besproken of het onderzoek medisch urgent is en wordt overwogen wat de risico’s zijn.
Voor een onderzoek van de buik of de longen vragen we je om nuchter (4 uur) te zijn indien mogelijk. Als je medicatie moet nemen is het wel aangeraden deze verder in te nemen zoals je arts voorschreef. Je kan een lichte maaltijd (toast of heldere vloeistoffen) eten bij inname van je medicatie. Als je lijdt aan suikerziekte, vermeld je dit best bij het maken van de afspraak zodat hier rekening mee kan worden gehouden in de planning.
Omdat alle metalen objecten zoals juwelen, broeksriemen, tandprothesen, brillen de beelden kunnen verstoren, zal er gevraagd worden om je om te kleden. Draag comfortabele kleding zodat je je gemakkelijk kan omkleden voor het onderzoek. Je kan een T-shirt zonder print aanhouden of schortje gebruiken.

Verloop van het onderzoek

Je wordt door de technoloog gepositioneerd op het toestel. Een eerste scan wordt gebruikt om de correcte startpositie te bepalen. Daarna start het echte onderzoek met soms meerdere passages over het te onderzoeken lichaamsdeel. De tafel zal voorzichtig bewegen door de tunnel. Het is heel belangrijk om stil te liggen tijdens het maken van de beelden. Bij onderzoeken van de buik en longen zal er gevraagd worden te stoppen met ademen. Elke beweging zorgt voor onscherpe beelden die de beoordeling door de radioloog zullen storen.

Een CT-onderzoek duurt ongeveer 10 minuten, maar extra tijd kan nodig zijn om een intraveneuse katheter te plaatsen als er een contrastvloeistof moet worden toegediend. Tijdens het onderzoek ben je alleen in de zaal, maar de patiënten worden gevolgd door een loden venster en zorgverstrekkers kunnen via een intercom met je spreken.

Het onderzoek zelf is volkomen pijnloos en snel. Soms is de positionering oncomfortabel op de platte tafel met armen omhoog, maar dit is van korte duur. Tijdens de injectie van contrast kan je een warmtegevoel ervaren en metaalsmaak in de mond krijgen gedurende 1 minuut. Enkel bij een onderzoek van het hoofd of de hals zal het aangezicht volledig in de tunnel glijden.

Na het onderzoek wordt de katheter uit de arm verwijderd en kan je je normale activiteiten hervatten.

Het onderzoek wordt gesuperviseerd en tenslotte geïnterpreteerd door de radioloog. Die stuurt uiteindelijk het verslag naar de aanvragende arts.

Afdrukken

Klassieke radiografie (RX)

Verschillende principes van fotografie, anatomie en opwekken van röntgenstralen worden bij dit type onderzoek gecombineerd. Röntgenstralen worden opgewekt door een elektrische impuls doorheen een Röntgenbuis te sturen. Elektronen maken zich zo van de kathode los. Deze stroom van elektronen richt zich naar een roterende positief geladen anode. De rotatie zal een geluid veroorzaken bij het nemen van een RX. Als de elektronen de anode bereiken wordt een röntgenstraal geproduceerd, die het uiteindelijke beeld zal vormen op de gevoelige film of op een detector. Deze röntgenstralen zijn niet zichtbaar of voelbaar op hun traject door het lichaam.

De dosis en sterkte van de röntgenstralen worden door de medische beeldvormer geselecteerd. Deze zijn afhankelijk van de omvang van de patiënt, het weefsel dat we willen visualiseren en het gewenste contrast van het beeld. Omdat beweging van de longen en het middenrif het beeld wazig kunnen maken, wordt aan de patiënt gevraagd om te stoppen met ademen tijdens de opname.

Daarna worden de beelden doorgestuurd naar de computer van de radioloog voor interpretatie. De radioloog maakt een geschreven verslag van de beelden die dan worden doorgestuurd naar de aanvragende arts.

Een radiografie is veilig, niet invasief en snel klaar. Het onderzoek duurt ongeveer 10 tot 15 minuten. Voor de meeste van deze onderzoeken is geen voorbereiding nodig.

Let op: het ontwikkelende embryo bij zwangere vrouwen is veel gevoeliger voor röntgenstralen dan volwassenen. Het is daarom van groot belang dat je ons verwittigt mocht je zwanger kunnen zijn.

Contrastradiografie

Door het gebruik van contrastmiddelen is de diagnostiek van de gewone radiografie sterk toegenomen.

Het contrastmiddel bestaat uit relatief dens materiaal met een hoog atomisch gehalte dat de röntgenstralen meer tegenhoudt dan de omliggende weke delen. Hierdoor worden de maag, het colon of bloedvaten witter op de RX. Zo kunnen radiologen zoeken naar afwijkingen.

SMD-(slokdarm-maag-duodenum)onderzoek

Als je dit type onderzoek moet ondergaan, zal je nuchter moeten zijn. De radioloog zal je vragen contrastmiddel (meestal Barium) te drinken om zo in de spijsverteringsorganen een film van contrast te brengen. De radioloog volgt de beweging van het contrastmiddel op een scherm en neemt verschillende opnamen terwijl je in verschillende posities wordt gedraaid.

Soms wordt de patiënt ook gevraagd om kleine kristallen (in poedervorm) met water door te slikken. Hierdoor zal er lucht gevormd worden in de maag en de darmen, waardoor de oppervlakkige lagen van deze structuren beter afgelijnd worden.

Het volledige onderzoek duurt ongeveer een uur. Soms kan de verwijzende arts bijkomende opnamen vragen van de passage van de contrastvloeistof in de dunne darm. Hierdoor duurt het onderzoek langer, variërend van 3 kwartier extra tot enkele uren. De patiënt voelt tijdens deze procedures geen pijn of discomfort.

Colonografie

Het onderzoek van het colon of dikke darm noemt colonografie of RX colon dubbel contrast.

Moet je dit type onderzoek ondergaan? Dan mag je niet ontbijten op de dag van het onderzoek en moet je de dag voor het onderzoek een darmreinigende voorbereiding krijgen om duidelijkere beelden te verkrijgen van de dikke darm.

Op het moment van het onderzoek wordt een mix van Barium ingebracht door de technoloog. Dit kan wat ongemakkelijk aanvoelen, maar is niet pijnlijk. Als de contrastvloeistof inloopt, zal de radioloog de beweging van het contrast volgen en opnamen nemen. Soms wordt er in een tweede tijd lucht ingeblazen.

Na het onderzoek wordt de canule verwijderd en wordt je naar een toilet gebracht. Soms worden hierna nog enkele opnamen genomen.

Intraveneuze urografie

Om de urinaire tractus te onderzoeken, wordt een contrastmiddel met jodium in een ader geïnjecteerd (meestal in de arm). Dit jodium verbetert het contrast op de RX-beelden. Ben je alergisch aan jodium? Laat dit dan zeker weten!

Bij dit onderzoek wordt er informatie verkregen over de nieren, ureters en de blaas. De nieren worden geëvalueerd, stenen in de ureters gevisualiseerd en de passage van urine in de ureters tot in de blaas gevolgd.

Het onderzoek duurt ongeveer 1 uur. Het is mogelijk dat je een warmte voelt tijdens de injectie, je misselijk voelt of je een metalige smaak in de mond hebt. Ook kan je jeuk krijgen of last van je keel. Tijdens het onderzoek wordt elke patiënt nauw gevolgd om nevenwerkingen op het contrastmiddel snel te herkennen.

Op het einde van het onderzoek wordt de patiënt naar het toilet gebracht en gevraagd om de blaas volledig te ledigen. Hierna wordt nog een laatste opname genomen. De beelden worden dan nagekeken en het onderzoek is volledig klaar.

Afdrukken

Echografie

Deze techniek gebruikt hoogfrequente geluidsgolven (dus geen Röntgenstralen) om beelden van het lichaam te verkrijgen. Deze geluidsgolven worden door verschillende weefsels en organen gereflecteerd en dat signaal wordt omgezet in beelden. Aangezien deze golven zich niet doorheen de lucht verspreiden, worden we niet alleen gestoord door bijvoorbeeld lucht in de darmen, maar is het ook nodig om de sonde (zender en ontvanger) volledig tegenaan het lichaam te brengen zonder tussenliggende lucht. Om een goede geleiding van de geluidsgolven tussen de echografiesonde en de huid te bekomen wordt er een gel op de huid aangebracht. Deze gel is gewoon een waterige substantie en kan makkelijk afgewassen worden. Het maakt geen blijvende vlekken.

Met deze deze techniek kunnen buikorganen en oppervlakkige weefsels zoals huid en bloedvaten onderzocht worden.

Er zijn geen neveneffecten aan deze techniek.

Aanvullend kan een doppler onderzoek (bloedflow meting) worden uitgevoerd. Hierbij zal de frequentie van het geluid veranderen als er een bewegend object (bloedcellen) voorbij komt. We gebruiken dit om de beweging van het bloed te beoordelen. Je zal de bloeddoorstroming tijdens het onderzoek horen als een blazend geluid.

Voorbereiding

Draag comfortabele kleding zodat je de te onderzoeken regio gemakkelijk kan vrij maken.
Voor een onderzoek van de bovenbuik zal je vragen nuchter moeten zijn. Voor een onderzoek van de onderbuik gebruikt de radioloog een volle blaas. Eventueel zal er gevraagd worden om nog enkele bekers water extra te drinken voor het onderzoek om de blaas te vullen.

Meestal wordt je op de rug gepositioneerd. De radioloog zal gel aanbrengen op jelichaam en met de sonde over het te onderzoeken lichaamsdeel glijden. Je kan wat druk ervaren als dit een pijnlijke regio betreft.

Na het onderzoek kan je de gel verwijderen en je aankleden. Het onderzoek zelf duurt ongeveer 10 minuten. Je kan je gewone activiteiten hervatten.

Afdrukken

MR-scan

Wat is MR, NMR, MRI, KST?

Dit zijn verschillende benamingen voor hetzelfde onderzoek.

MRI = Magnetic Resonance Imaging
(N)MR = (Nucleaire) Magnetische Resonantie
KST = Kern Spin Tomografie

Een MR toestel werkt op basis van een sterke magneet (1.5T) en radiogolven om zo beelden van het lichaam te maken. Er worden geen röntgenstralen gebruikt en het onderzoek is volledig pijnloos en ongevaarlijk.

Omdat we met een sterke magneet werken mag je geen metaal in de zaal brengen, bekijk de lijst met contra-indicaties. De radiogolven zijn de oorzaak van het lawaai tijdens het onderzoek (hiervoor krijg je een hoofdtelefoon). Indien je dit wenst, dan mag je een CD meebrengen van jouw keuze om rustiger te worden tijdens het onderzoek.

Welke personen mogen geen MR onderzoek ondergaan?

Patiënten met een pacemaker of een inwendige defibrillator
Patiënten met metaalsplinters in het oog (bij twijfel wordt er best een paar dagen voor het onderzoek een RX-opname van de oogkas genomen)
Patiënten met niet-verwijderbare elektronische apparatuur in het lichaam
Patiënten die minder dan 3 maand zwanger zijn

De radioloog zal nagaan of jouw MR-onderzoek kan doorgaan of best wordt vervangen door een alternatief onderzoek bij: niet verwijderbare oorringen of piercings, permanente make-up, ventrikeldrain, niet-verwijderbaar orthodontisch materiaal, patiënten jonger dan 5 jaar, vrouwen die meer dan 3 maanden zwanger zijn.

Hoe verloopt het MR-onderzoek?

Best kom je 45 minuten tevoren toe, zodat je de tijd hebt om je in te schrijven en je naar de dienst te begeven. Aangezien MR-onderzoeken langer duren dan CT-onderzoeken is het zeer belangrijk om op tijd aanwezig te zijn. Als je te laat bent, is het mogelijk dat je een nieuwe afspraak moet nemen om de afspraken van de andere patiënten te respecteren.

Je wordt door de verpleegkundige in het toestel geplaatst en een signaalontvanger wordt zo dicht mogelijk rond het te onderzoeken lichaamsdeel geplaatst. Daarna word je in het toestel geschoven. Tijdens het onderzoek is het belangrijk om stil te blijven liggen. De tijd voor het maken van 1 serie beelden kan tot 4 minuten duren, als je beweegt moet die serie opnieuw gestart worden. Bij sommige onderzoeken is er contraststof nodig. De bijwerkingen van dit product zijn miniem, doch niet onbestaande. Vooral bij slechte nierfunctie is een advies van een nefroloog aangewezen. Er wordt dan gewerkt met aangepaste producten.

Een volledig onderzoek duurt afhankelijk van het type onderzoek 15 tot 35 minuten. Als je contraststof toegediend kreeg, zal het infuus worden verwijderd. Je mag onmiddellijk vertrekken. De beelden worden achteraf door de radioloog bekeken en waarna hij een verslag voor de aanvragende arts opmaakt.

Technische informatie over het onderzoek

Magnetische resonantie:

Het grote voordeel van dit onderzoek is dat er geen röntgenstraling gebruikt wordt. De beelden worden verkregen door het gebruik van een sterk magnetisch veld (1.5 T), radiofrequentiegolven (via de coil) en computer verwerking. Er zijn nog geen nevenwerkingen beschreven in het gebruik van deze magneten of radiofrequentiegolven.

Het werkt als volgt:

In het lichaam zijn er verspreide kernen van moleculen.
Als dit lichaam in een sterk magnetisch veld wandelt, zullen al deze moleculen zichzelf aligneren met dit magnetisch veld.
Tijdens een MRI onderzoek zal de coil op of rond jou een energiepuls geven.
De moleculen aligneren zich nu met deze energiepuls.
Als deze energiepuls afgezet wordt, zullen de moleculen terug aligneren met het magnetische veld en een detecteerbaar signaal afgeven.
Deze signalen worden door de computer omgezet naar een set van beelden.

Verschillende energiepulsen en oriëntaties van radiofrequenties zorgen voor een verschillend signaal afhankelijk van de hoeveelheid protonen van het onderzochte weefsel.

Afdrukken